გოოტფრიდ ვილჰელმ ლაიიბნიცის მიერ, 1714

Principia philosophiæ seu theses in gratiam principis Eu-genii conscriptæ

§ 1

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა მონადი, რომელზეც აქ ვისაუბრებთ, სხვა ა არააფერია თუ ა არა მარარტიივი სუბსტანცია, რომელიიც შედის შეედგენილებში; მარტივი, ანუ ნაწილების გარეშე (თეოდ., § 10⁴).

§ 2

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა და ა აუცილებელია, რომ არსებობდნენ მარტივი სუბსტანციები, რადგან ა არსებობენ შეედგენილნი; რადგან შედგენილი სხვა არაფერია თუ არა მარარტიივთა მოოყრა ან ააგრეგატუუმი.

§ 3

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა ხოლო იიქ, სადაც ა არ ა არის ნაწილები, ა არ ა არის ა არც ვრრცობა, არც ფორმა, ა არც გაყოფის შესააძლებლობა. და ეს მონადები ბუუნების ნამდვიილი ა ატომებია და ერრთი სიტყვით, სააგნების ელემენტები.

§ 4

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა ასეევე არ არსებობს დაშლის საშიშროება და არ არსებობს წარმოსაახვადი გზა, რომლითაც მარტივი სუბსტანცია ბუუნებრიივად შეიიძლება ქროლეს (§ 89).

§ 5

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა ამავე მიიზეეზით ა არ ა არსებობს გზა, რომლითაც მარტივი სუბსტანცია ბუუნებრიივად დაიწყოს არსებობა, რადგან ის ვერ ჩამოოყალიბდება შედგენილობით.

§ 6

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა ამრიგად, შეიძლება ითქვას, რომ მონადები ვერ იწყებენ და ვერ წყვეტენ ა არსებობას თანდათან, ანუ ისინი შეიძლება დაიწყონ მხოლოდ შეექმნით და დასრულდნენ განადგურებით; ხოლო შედგენილი - იწყებს ან წყვეტს ა არსებობას ნააწილებად.

§ 7

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა ასევე შეუძლებეელია ახსნა, თუ როგორ შეიძლება მონადი შეიიცვალოს ან გარარდაიქმნას მის შიგნით სხვა ქმნილების მიერ; რადგან მასში არაფრის გადატანა არ შეიძლება, არც მისში რაიიმე შინაგანი მოოძრაობის წარმოდგენა, რომელიიც შეიიძლება გააღვიძებუულ იქნას, მიმართუულ იქნას, გააძლიერებუულ ან დასუუსტებუულ იქნას მის შიგნით; როგორც ეს შესააძლებეელია შეედგენილებში, სადაც ნაწილებს შორის ხდება ცვლილებები. მონადებს ა არ გაააჩნიაათ ფანჯრები, რომლითააც რამე შეიიძლება შეევიდეს ან გამოოვიდეს. ააქციდენტები ვერ გამოეყოფიან და ვერ მოძრააობენ სუბსტანციებს გარეთ, როგორც სქოლასტიკოსთა გრძნობადი სა სახეები ა აკეთებდნენ. ამრიიგად, ა არც სუუბსტანცია, არც ა აქციდენტი შეიძლება შეევიდეს მონადში გარედან.

§ 8

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა თუმცა მონადებს აუცილებლად უნდა ჰქონდეთ რააღააც თვისებები, წინაააღმდეეგ შემთხვევაში ისინი არც კი იქნებიან ქმნილებები. და თუ მარტივი სუბსტანციები ა არ განსხვავდებიან თვისებებით, არ იქნება სა საშუალება შეამჩნიიო რაიიმე ცვლილება სა საგნებში; რადგან რაც ა არის შედგენილში, მხოლოოდ მარტივი შემადგენლებიდან შეიიძლება მოოდიიოდეს; და თვისებების გარეშე მონადები განუურჩეველი იიქნებოოდნენ ერთმანეთისგან, რადგან ისინი ა არც რაოდენობით განსხვავდებიან: შესაბამისად, სავსე სიივრრცეეში, ყოველი ადგიილი მოძრააობისას ყოოველთვის მიიიღებდა მხოლოოდ იმის ექვიივალენტს, რააც მას ჰქონდა, და სა საგნების ერთი მდგომარეობა განუურჩეველი იქნებოდა მეორისგან.

§ 9

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა ასევე ა აუცილებელია, რომ ყოველი მონადი განსხვავებული იიყოს ყოველი სხვისგან. რადგან ბუუნებაში არასოოდეს არსებობს ორი ქმნილება, რომლებიც სრრულიად ერთნაირი იქნებოდნენ და რომლებშიიც შეუძლებეელი იქნებოდა შინაგანი განსხვავების პოვნა, ან შინააგანი დასაახელების სა საფუუძველზე.

§ 10

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა ასევე ვასააბუუთებ, რომ ყოოვეელი შექმნილი ქმნილება ექვემდებარება ცვლილებას, შესაბამისად შექმნილ მონადსაც, და რომ ეს ცვლილება მუდმიივია ყოოველში.

§ 11

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა რაც ვთქვით, მისგან გამომდინარეეობს, რომ მონადთა ბუუნებრიივი ცვლილებები წარმოსდგება შინაგანი პრინციიპიდან, რადგან გარე მიზეზს ა არ შეუძლია ზეეგავლენა მოახდინოს მის შიგნით (§ 396, § 900).

§ 12

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა მაგრამ ცვლილების პრინციპის გარარდა, ა აუცილებელია ა არსებობდეს ცვალებადის დეეტაალი, რომელიიც, ა ასე ვთქვათ, განსაზღვრავს მარარტიივი სუუბსტანციების სპეეციიფიიკას და მრავალფეროოვნებას.

§ 13

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა ეს დეეტაალი უნდა მოიცავდეს მრავალფერიანობას ერთიანობააში ან მარარტიივში. რადგან ყოველი ბუნებრივი ცვლილება ხდება ეტააპობრიივად, რაღაც იიცვლება და რააღააც რჩება; და შესაბამისად ა აუცილებელია, რომ მარარტიივ სუბსტანციაში იყოს მრავაალი განცდებისა და ურთიერერთობის სიმრავლე, თუმცა მასში ა არ ა არის ნაწილები.

§ 14

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა წამიერი მდგომარეობა, რომელიც მოიცავს და წარმოადგენს მრავალფეროვნებას ერთიანობაში ან მარტივ სუბსტანციაში, სხვა არაფერია, თუ არა ის, რასაც აღქმას ვუწოდებთ, რაც უნდა განვასხვავოთ თვითაღქმისაგან ან ცნობიერებისაგან, როგორც ეს შემდგომში გამოჩნდება. და სწორედ ამაში დიდად შეცდნენ კარტეზიელები, რადგან ისინი აღქმებს, რომლებზეც ადამიანი არ აცნობიერებს, არაფრად თვლიდნენ. ამან აიძულა ისინი, რომ ეფიქრათ, თითქოს მხოლოდ სულები იყვნენ მონადები და რომ არ არსებობდნენ ცხოველების სულები ან სხვა ენტელექიები; და რომ მათ, ჩვეულებრივი ხალხის მსგავსად, გახანგრძლივებული გაონება სიკვდილად მიიჩნიეს, რამაც მათ მიიყვანა სქოლასტიკურ წინაწარმეტყველებაზე სულების სრული განცალკევების შესახებ და განამტკიცა არასწორად მოფიქრებული აზროვნება სულების მოკვდავების შესახებ.

§ 15

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა შინააგანი პრინციპის მოქმეედება, რომელიიც იწვეევს ცვლილებას ან გადასვლას ერთი ა აღქმიდან მეეორეზე, შეიძლება ეწოდოს სურვიილი : მართალია, სუურვილს ყოველთვის არ შეეუძლია მთლიანად მიაღწიოს იმ აღქმას, რომლისკენაც ის მიისწრააფვის, მააგრამ ის ყოოველთვის რაღაცას ა აღწეევს და ა ახალ აღქმებს ა აღწეევს.

§ 16

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა ჩვენ თვითონ ვცდებით მრავალფეროოვნებას მარარტიივ ნიივთიერებააში, როოდესაც აღვმოაჩენთ, რომ უმცირესი აზრიიც კი, რომელსაც ვაცნობიერებთ, მოიიცავს მრავალფეროვნებას ობიეექტში. ა ამიტომ ყველა, ვინც ცნობს, რომ სული მარტივი ნიივთიერებაა, უნდა ა აღიაროს ეს მრავალფეროვნება მონადში; ბეილმა ა ამააში რაიიმე სიირთულე ა არ უნდა ეპოვა, როგორც ეს მან თავის ლეექსიკონში როორარიუსის სტატიააში გაააკეთა.

§ 17

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა გარარდა ამისა, ა აღიარება მოოგვიწევს, რომ ააღქმა და მისზე დამოკიდებული მოვლენები შეუძლებეელია მექანიიკური მიზეზებით ახსნა, ანუ ფორმებითა და მოძრააობებით. დავუუშვათ, ა არსებობს მანქანა, რომლის სტრუქტურას შეუძლია იიფიიქროს, იგრძნოს, აღიიქვას; შეგვიიძლია წარარმოოვიდგინოთ ის გადიდებული, იგივე პროოპოორციებით, რომ მასში შეევიდეთ, როგორც წისქვილში. და ამ პირობებში, მისი შიიგნით მონახულებისას, მხოლოდ ნაწილებს ვნახავთ, რომლებიიც ერთმანეთს უბიძგებენ, მააგრამ ა აღქმის ა ასახსნელს არაფერს. ა ამიტომ ა ამის სა საძიებლად მარარტიივ ნიივთიერებააში უნდა მივმარართოოთ, და ა არა ნაერთში ან მანქანააში. მარარტიივ ნიივთიერებააში მხოლოდ ეს შეიძლება ვიიპოოვოოთ, კერერძოოდ, ააღქმები და მაათი ცვლილებები. ა აქვე მდგომია ყველა შინაგანი ქმედება მარტივი ნიივთიერებებისა (პრეეფ. ***, 2 b⁵).

§ 18

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა ყველა მარარტიივ ნიივთიერებას ან შეექმნილ მონადს შეიიძლება ენტელეექიების სა სახელით მიივმართოთ, რადგან მათ აქვთ გარარკვეული სრულყოოფილება (échousi to entelés), არსებობს თვითნებობა (autarkeia), რაც მაათ ხდის წყაროს სა საკუუთარი შინააგანი ქმედებებისა და, ა ასე ვთქვათ, უსხეეულო ა ავტომატთა (§ 87).

§ 19

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა თუ გვსურს სუულს ვუუწოოდოოთ ყველააფერი, რასაც აქვს ააღქმა და სუურვილი ზემოთ ახსნიილი ზოოგადი გაგებით; მააშინ ყველა მარტივ ნიივთიერებას ან შექმნილ მონადს სული შეიიძლება ეწოოდოს; მაგრამ, რადგან გრძნობა მხოლოოდ ა აღქმაზე მეტია, ვეთანხმები, რომ სა საერრთო სახელები მონადი და ენტელეექია საკმარისია მარტივი ნიივთიერებებისთვის, რომელთააც მხოლოდ ეს აქვთ; ხოლო სუულებს ვუწოდოთ მხოლოოდ ის, ვისი ა აღქმა უფრო განსხვავებულია და თან ა ახლავს მეხსიერება.

§ 20

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა რადგან ჩვენ თვითონ ვცდებით ისეთ მდგომარეეობას, როცა ა არააფერი გვაახსოვს და არ გვაქვს განსხვავებული აღქმა; მაგალითად, როოდესააც ვკარგავთ ცნობიერებას ან ვიიძინებთ ღრმად, სიიზმრების გარეშე. ამ მდგომარეეობაში სული არ განსხვავდება შესამჩნევად მარარტიივი მონადისგან; მააგრამ რადგან ეს მდგომარეობა მუუდმივი ა არ ა არის და ის მასში ა არ რჩება, ის რაღაცით მეტია (§ 64).

§ 21

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა ამისგან არ გამომდინარეეობს, რომ მარტივი ნიივთიერება ყოველგვარი ა აღქმის გარეეშეა. ეს შეუძლებეელია ზემოოთ ნახსენები მიზეზების გამოოც; რადგან მას ვერ შეეუწყვეეტენ, მას ვერ შეუძლია არსებობა ყოოველგვარი განცდის გარეშე, რააც სხვა ა არააფერია, თუ ა არა მისი აღქმა: მააგრამ როცა ბევრი პატარა ა აღქმაა, სადააც ა არააფერია განსხვავებული, გონება ბინდდება; როგორც როცა ვტრიალებთ ზეედიიზეედ ერთი მიმართულებით, წამოიჭრება თავბრუსხვეევა, რაც შეიძლება გვიიგონოს და ა არააფრის გარჩევის სა საშუალებას არ გვაძლეევს. და სიიკვდილმა შეიძლება ცხოველები დროებით ამ მდგომარეეობაში მოათავსოს.

§ 22

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა და რადგან ყოველი მარტივი ნიივთიერების ა აწმყო მდგომარეეობა ბუნებრივად გამომდინარეეობს მისი წინა მდგომარეობიდან, ისე, რომ ამჟამინდეელი მომავლითაა ორრსული (§ 360);

§ 23

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა ამიტომ, როცა გონების დააბინდვის შემდეგ ვააცნობიერებთ ჩვენს ა აღქმებს, ნამდვილად უნდა გვქონოდა ისინი დაუყოოვნებლივ ამის წინათ, თუმცა ა ამის შეგრრძნება არ გვქონია; რადგან ააღქმა ბუუნებრიივად მხოლოდ სხვა აღქმისგან შეიძლება წარმოიიშვას, ისეევე როოგოორც მოოძრაობა მხოლოოდ მოძრააობისგან შეიიძლება წარმოიიშვას (§ 401-403).

§ 24

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა ააქეედან ჩანს, რომ თუ ჩვენს ა აღქმებში ა არააფერი გვეექნებოოდა განსხვავებული და, ასე ვთქვაათ, ამაღლებული, უფრო მააღაალი გემოოვნებისა, მუდმიივად გონება დააბინდული გვეექნებოოდა. და ეს ა არის შიიშველი მონადების მდგომარეობა.

§ 25

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა ასევე ვხედავთ, რომ ბუუნებამ ცხოველებს მისცა ამაღლებული ა აღქმები იმ ორგანოების მეშვეეობით, რომლებიც ა აერთიანებს მრავალ სინათლის სხივს ან ჰააერის ტალღას, რაათა მაათი გაერთიანებით უფრო მეტი ეფექტიანობა მიანიიჭოს. მსგავსი რაღაც ხდება ყნოსვააში, გემოვნებასა და შეეხებაში, და ა ალბათ მრავალ სხვა უცნობ გრძნობაში ჩვენთვის. მოოგვიანებით ავხსნი, თუ როოგოორ ა ასაახავს სულში მიიმდინარე მოვლენები იმას, რააც ორრგანოებში ხდება.

§ 26

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა მეეხსიერება სულებს ა ამარაგებს ერრთგვარ თანმიმდეევრობითობით, რომელიიც უაახლოვდება გონებას, მააგრამ მისგან გასარჩევია. ა ამის მტკიიცებუულებაა, რომ ვხეედავთ, თუ როოგოორ ელიან ცხოველები რააღააცას, რაც მაათ ეხება და რის მსგავს ა აღქმაც ჰქონიათ წინათ, მეეხსიერების წარმოდგენით, თუ რა იიყო დააკავშირებული ა ამ წინა აღქმასთან და მიისწრააფვიან იიმავე გრძნობებისკენ, რაც მაათ მააშინ ჰქონდათ. მაგალითად: როოცა ძაღლებს ჯოოხს აჩვენებენ, ისინი იხსენებენ მის მიერ გამოწვეეულ ტკიივილს, ყეეფენ და გარბიან (პრელიმ.⁶, § 65).

§ 27

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა და ძლიერი წარმოსაახვის ძალა, რომელიიც მათ ეხება და ა აღელვებს, მოოდის ან წინა ა აღქმების სიდიდით ან მრავალფეროვნებით. რადგან ხშირად ძლიერი შთააბეეჭდილება მოოულოდნელად ა ახდენს იგივე ეფექტს, რაც გრრძელვადიან ჩვეევას ან ბეევრ განმეეორებით სა საშუალო ა აღქმას.

§ 28

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა ადამიანები მოქმედებენ ცხოველების მსგავსად, რადგან მათი აღქმების თანმიმდევრობები მხოლოდ მეხსიერების პრინციპით ხდება; ემპირიკოს ექიმებს ჰგავან, რომელთაც მხოლოდ პრაქტიკული გამოცდილება აქვთ თეორიის გარეშე; და ჩვენი მოქმედებების სამ მეოთხედში მხოლოდ ემპირიკოსები ვართ. მაგალითად, როცა ველით, რომ ხვალ დღე იქნება, ემპირიკულად ვმოქმედებთ, რადგან აქამდე ყოველთვის ასე იყო. მხოლოდ ასტრონომი განიხილავს ამას გონების საშუალებით.

§ 29

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა მაგრამ აუცილებელი და მარადიული ჭეშმარიტებების ცოდნა გვარჩევს უბრალო ცხოველებისგან და გვაძლევს გონებას და მეცნიერებებს; ამაღლებს ჩვენ თვითშეცნობისა და ღმერთის შემეცნებამდე. ამას ჩვენში რაციონალური სული ან გონება ჰქვია.

§ 30

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა აუცილებელი ჭეშმარიტებების ცოდნითა და მათი აბსტრაგირებით ავწევთ რეფლექსიურ აქტებს, რომლებიც გვაიძულებენ ვიფიქროთ იმაზე, რასაც "მე" ვუწოდებთ და განვიხილოთ, რა არის ჩვენში: ასე ვფიქრობთ ჩვენზე, ვფიქრობთ არსებობაზე, სუბსტანციაზე, მარტივსა და რთულზე, არამატერიალურზე და თვით ღმერთზე; გავიგებთ, რომ ჩვენში რაც შეზღუდულია, მასში უსაზღვროა. ეს რეფლექსიური აქტები ჩვენი მსჯელობის ძირითად საგნებს წარმოადგენს (თეოდ., წინასიტყვ. *, 4, a⁷)

§ 31

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა აქედან არ გამომდინარეობს, რომ მარტივი სუბსტანცია ყოველგვარი აღქმის გარეშეა. ჩვენი მსჯელობა ეფუძნება ორ დიდ პრინციპს: წინააღმდეგობის პრინციპს, რომლის ძალითაც ყალბად მივიჩნევთ წინააღმდეგობის შემცველს, ჭეშმარიტად კი მის საპირისპიროს (§ 44, § 196).

§ 32

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა და საკმარისი საფუძვლის პრინციპი, რომლის ძალითაც განვიხილავთ, რომ არცერთი ფაქტი არ შეიძლება იყოს ჭეშმარიტი ან არსებული, არცერთი განცხადება ჭეშმარიტი, სანამ არ არსებობს საკმარისი საფუძველი, თუ რატომ არის ის ასე და არა სხვაგვარად. თუმცა ეს საფუძვლები ხშირად ჩვენთვის უცნობია (§ 44, § 196).

§ 33

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა ასევე არსებობს ორი სახის ჭეშმარიტება: მსჯელობის და ფაქტის. მსჯელობის ჭეშმარიტებები აუცილებელია და მათი საპირისპირო შეუძლებელია, ხოლო ფაქტის ჭეშმარიტებები შემთხვევითია და მათი საპირისპირო შესაძლებელია. როცა ჭეშმარიტება აუცილებელია, მისი საფუძველი შეიძლება მოიძებნოს ანალიზით, დაყოფით უფრო მარტივ იდეებადა და ჭეშმარიტებებად, სანამ პრიმიტივებამდე არ მივალთ (§ 170, 174, 189, § 280-282, § 367. შემოკლ. წინააღ. 3).

§ 34

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა ასე მათემატიკოსებში, სპეკულაციური თეორემები და პრაქტიკული კანონები ანალიზით მცირდება განმარტებებამდე, აქსიომებამდე და პოსტულატებამდე.

§ 35

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა საბოლოოდ, არსებობენ მარტივი იდეები, რომელთა განმარტება შეუძლებელია; ასევე არსებობენ აქსიომები და პოსტულატები, ანუ პრიმიტიული პრინციპები, რომელთა დამტკიცება შეუძლებელია და არ სჭირდებათ; ესენია იდენტური დებულებები, რომელთა საპირისპირო შეიცავს აშკარა წინააღმდეგობას (§ 36, 37, 44, 45, 49, 52, 121-122, 337, 340-344).

§ 36

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა მაგრამ საკმარისი საფუძველი ასევე უნდა არსებობდეს შემთხვევით ჭეშმარიტებებში ან ფაქტებში, ანუ ქმნილებათა სამყაროში გავრცელებული მოვლენების თანმიმდევრობაში; სადაც კონკრეტული საფუძვლების დაყოფამ შეიძლება უსასრულო დეტალამდე მიგვიყვანოს, ბუნების საგნების უზარმაზარი მრავალფეროვნებისა და სხეულების უსასრულო დაყოფის გამო. უსასრულო რაოდენობის ფორმები და მოძრაობები - აწმყო და წარსული - მონაწილეობს ჩემი ამჟამინდელი წერის მოქმედ მიზეზში; ხოლო უსასრულო რაოდენობის მცირე მიდრეკილებები და დისპოზიციები ჩემი სულისა - აწმყო და წარსული - მონაწილეობს საბოლოო მიზეზში.

§ 37

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა და რადგან ეს მთელი დეტალი მხოლოდ სხვა წინა შემთხვევით ან უფრო დეტალურ ელემენტებს მოიცავს, რომელთაგან თითოეული კვლავ მსგავს ანალიზს მოითხოვს, ჩვენ არ გავცილდებით ადგილს: უკანასკნელი ან საკმარისი საფუძველი უნდა იყოს ამ შემთხვევითი დეტალის ჯაჭვის ან მიმდევრობის გარეთ, რაც არ უნდა იყოს ის უსასრულო.

§ 38

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა ასე რომ, საგნების უკანასკნელი საფუძველი უნდა მოიძებნოს აუცილებელ სუბსტანციაში, რომელშიც ცვლილებათა დეტალი მხოლოდ ემინენტურადაა წარმოდგენილი, როგორც წყაროში: და ამას ჩვენ ღმერთს ვეძახით (§ 7).

§ 39

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა რადგან ეს სუბსტანცია ყველა ამ დეტალის საკმარისი საფუძველია, რომელიც ასევე ყველგან არის დაკავშირებული: არსებობს მხოლოდ ერთი ღმერთი, და ეს ღმერთი საკმარისია.

§ 40

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა ასევე შეიძლება ვივარაუდოთ, რომ ეს უზენაესი სუბსტანცია, რომელიც უნიკალური, უნივერსალური და აუცილებელია, რადგან მის გარეთ არაფერი არსებობს, რაც მისგან დამოუკიდებელი იქნებოდა, და რადგან ის შესაძლო არსებობის მარტივი გაგრძელებაა, უნდა იყოს უსაზღვრო და შეიცავდეს მთელ იმ რეალობას, რაც შესაძლებელია.

§ 41

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა აქედან გამომდინარეობს, რომ ღმერთი აბსოლუტურად სრულყოფილია; რადგან სრულყოფილება სხვა არაფერია, თუ არა დადებითი რეალობის სიდიდე, ზუსტად აღებული, როდესაც შეზღუდულ საგნებში არსებული საზღვრები გამორიცხულია. ხოლო იქ, სადაც საზღვრები არ არის - ანუ, ღმერთში - სრულყოფილება აბსოლუტურად უსასრულოა (§ 22, წინასიტყვ. *, 4 a).

§ 42

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა ასევე გამომდინარეობს, რომ ქმნილებებს თავიანთი სრულყოფილებები ღმერთის ზემოქმედებით აქვთ, მაგრამ მათი არასრულყოფილებები მათი საკუთარი ბუნებიდან მოდის, რომელიც უსაზღვრო ვერ იქნება. რადგან ამით განსხვავდებიან ისინი ღმერთისგან. ქმნილებათა ეს თავდაპირველი არასრულყოფილება ვლინდება სხეულების ბუნებრივ ინერციაში (§ 20, 27-30, 153, 167, 377 და შემდგ.).

§ 43

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა მართალია, რომ ღმერთში მდებარეობს არა მხოლოდ არსებობების წყარო, არამედ არსებისაც, რადგან ისინი რეალურია, ანუ რაც რეალურია შესაძლებლობაში. ეს იმიტომ, რომ ღმერთის გონება არის მარადიული ჭეშმარიტებების სამყარო, ან იდეების, რომლებზეც ისინი დამოკიდებულნი არიან, და მის გარეშე არაფერი იქნებოდა რეალური შესაძლებლობებში, და არა მხოლოდ არაფერი არსებული, არამედ არაფერი შესაძლებელიც კი (§ 20).

§ 44

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა რადგან თუ რეალობა არსებობს არსებში ან შესაძლებლობებში, ან მარადიულ ჭეშმარიტებებში, ეს რეალობა უნდა იყოს დაფუძნებული რაღაც არსებულსა და აქტუალურზე; შესაბამისად, აუცილებელი ყოფნის არსებობაზე, რომელშიც არსი მოიცავს არსებობას, ან რომელშიც საკმარისია შესაძლებლობა აქტუალურობისთვის (§ 184-189, 335).

§ 45

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა ამრიგად, მხოლოდ ღმერთს (ან აუცილებელ ყოფნას) აქვს ეს პრივილეგია, რომ ის უნდა არსებობდეს, თუ შესაძლებელია. და რადგან არაფერი ვერ შეუშლის ხელს იმის შესაძლებლობას, რაც არ შეიცავს საზღვრებს, უარყოფას და, შესაბამისად, წინააღმდეგობას, ეს მარტო საკმარისია ღმერთის არსებობის აპრიორულად ცოდნისთვის. ჩვენ ეს ასევე დავამტკიცეთ მარადიული ჭეშმარიტებების რეალობით. მაგრამ ახლახან დავამტკიცეთ აპოსტერიორულად ვინაიდან არსებობენ კონტინგენტული არსებები, რომლებსაც ვერ ექნებათ საბოლოო ან საკმარისი მიზეზი, გარდა აუცილებელი ყოფნისა, რომელსაც თავისი არსებობის მიზეზი თავის თავში აქვს.

§ 46

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა თუმცა, არ უნდა წარმოვიდგინოთ ზოგიერთის მსგავსად, რომ მარადიული ჭეშმარიტებები, ღმერთზე დამოკიდებული ყოფნით, თვითნებურია და მის ნებაზეა დამოკიდებული, როგორც დეკარტს ეჩვენებოდა და შემდეგ ბატონმა პუარემ. ეს მხოლოდ კონტინგენტული ჭეშმარიტებებისთვის მართალია, რომელთა პრინციპია შესაბამისობა ან საუკეთესოს არჩევანი; ხოლო აუცილებელი ჭეშმარიტებები დამოკიდებულია მხოლოდ მის გონებაზე და მისი შინაგანი ობიექტია (§ 180-184, 185, 335, 351, 380).

§ 47

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა ამრიგად, მხოლოდ ღმერთი არის პირველადი ერთიანობა, ან ორიგინალური მარტივი სუბსტანცია, რომლისგანაც ყველა შექმნილი ან წარმოებული მონადა წარმოიქმნება და, ასე ვთქვათ, იბადება ღვთაებრივობის უწყვეტი ამოცრილით მომენტიდან მომენტში, შეზღუდული ქმნილების მიმღებლობით, რომლისთვისაც შეზღუდულობა არსებითია (§ 382-391, 398, 395).

§ 48

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა ღმერთში არის ძალა, რომელიც ყველაფრის წყაროა, შემდეგ ცოდნა, რომელიც შეიცავს იდეების დეტალებს, და ბოლოს ნება, რომელიც ახდენს ცვლილებებს ან წარმოებას საუკეთესოს პრინციპის მიხედვით (§ 7,149-150). და ეს შეესაბამება იმას, რაც შექმნილ მონადებში ქმნის სუბიექტს ან საფუძველს, აღქმის უნარს და სურვილის უნარს. მაგრამ ღმერთში ეს ატრიბუტები აბსოლუტურად უსასრულო ან სრულყოფილია; ხოლო შექმნილ მონადებში ან ენტელექიებში (ან perfectihabies, როგორც ჰერმოლაუს ბარბაროსმა თარგმნა ეს სიტყვა) ისინი მხოლოდ იმიტაციებია, სრულყოფილების ზომის მიხედვით (§ 87).

§ 49

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა ქმნილება არის მოქმედი გარეთ, რადგან მას აქვს სრულყოფილება, და მოქმედი მეორისგან, რადგან ის არასრულყოფილია. ამრიგად, მოქმედება ენიჭება მონადას, რადგან მას აქვს განსხვავებული აღქმები, და ვნება რადგან მას აქვს დაბნეული აღქმები (§ 32, 66, 386).

§ 50

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა და ერთი ქმნილება მეორეზე სრულყოფილია, რადგან მასში არის ის, რაც ემსახურება აპრიორულ ახსნას იმისა, რაც ხდება მეორეში, და ამიტომ ამბობენ, რომ ის მოქმედებს მეორეზე.

§ 51

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა მაგრამ მარტივ სუბსტანციებში ეს მხოლოდ ერთი მონადის იდეალური ზეგავლენაა მეორეზე, რომელსაც შეუძლია ეფექტი მხოლოდ ღმერთის ჩარევით, რადგან ღმერთის იდეებში მონადა მართლად მოითხოვს, რომ ღმერთმა, როცა სხვებს აწესრიგებს საგნების დასაწყისიდან, მასზეც გაითვალისწინოს. ვინაიდან შექმნილ მონადას ვერ შეუძლია ფიზიკური ზეგავლენა მეორის შინაგანზე, მხოლოდ ამ გზით შეიძლება ერთს ჰქონდეს დამოკიდებულება მეორეზე (§ 9, 54, 65-66, 201. Abrégé object. 3).

§ 52

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა და ამიტომ, ქმნილებებს შორის მოქმედებები და ვნებები ურთიერთობითია. რადგან ღმერთი, როცა ორ მარტივ სუბსტანციას ადარებს, თითოეულში პოულობს მიზეზებს, რომლებიც აიძულებს მას მეორე მათგანი მოარგოს; და შესაბამისად, რაც აქტიურია გარკვეული თვალსაზრისით, პასიურია სხვა თვალსაზრისით: აქტიური იმდენად, რამდენადაც ის, რაც მასში განსხვავებულად არის ცნობილი, ემსახურება მეორეში მომხდარის ახსნას; და პასიური იმდენად, რამდენადაც მასში მომხდარის მიზეზი მდებარეობს იმაში, რაც განსხვავებულად არის ცნობილი მეორეში (§ 66).

§ 53

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა რადგან ღმერთის იდეებში არსებობს შესაძლო სამყაროების უსასრულობა და მხოლოდ ერთი შეიძლება არსებობდეს, უნდა არსებობდეს საკმარისი მიზეზი ღმერთის არჩევანისთვის, რომელიც განსაზღვრავს მას ერთისკენ და არა მეორისკენ (§ 8, 10, 44, 173, 196 et s., 225, 414-416).

§ 54

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა და ეს მიზეზი შეიძლება მხოლოდ შესაბამისობაში ან სრულყოფილების ხარისხებში მოიძებნოს, რაც ამ სამყაროებშია ჩაწერილი; თითოეულ შესაძლებელს აქვს უფლება არსებობა მოითხოვოს მის მიერ მოცულ სრულყოფილების ზომით (§ 74, 167, 350, 201, 130, 352, 345 et s., 354).

§ 55

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა ესაა მიზეზი სრულყოფილის არსებობისა, რასაც სიბრძნე ცნობიერებაში მოაქვს ღმერთს, რასაც მისი სიკეთე ირჩევინებს და რასაც მისი ძალა ახორციელებს (§ 8,7, 80, 84, 119, 204, 206, 208. შემოკლ. წინააღ. 1, წინააღ. 8).

§ 56

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა ყოველი შექმნილი საგნის ერთმანეთთან და თითოეულთან ეს კავშირი ან შეთანხმება იწვევს იმას, რომ ყოველ მარტივ სუბსტანციას აქვს მიმართებები, რომლებიც გამოხატავს ყველა სხვას, და ამიტომ ის სამყაროს მარადიულ ცოცხალ სარკედ გადაიქცევა (§ 130,360).

§ 57

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა და როგორც ერთი და იგივე ქალაქი სხვადასხვა მხრიდან სხვანაირად გამოიყურება და პერსპექტივულად მრავლდება, ისევე, მარტივი სუბსტანციების უსაზღვრო სიმრავლით, თითქოსდა უამრავი განსხვავებული სამყარო არსებობს, რომლებიც მხოლოდ ერთიანი სამყაროს პერსპექტივებია თითოეული მონადის თვალთახედვის მიხედვით.

§ 58

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა ესაა გზა მაქსიმალური მრავალფეროვნების მისაღწევად, მაგრამ უმაღლესი წესრიგის შენარჩუნებით, ანუ მაქსიმალური სრუყოფილის მიღწევის საშუალება (§ 120, 124, 241 შემდგ., 214, 243, 275).

§ 59

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა მხოლოდ ეს ჰიპოთეზა (რომელიც ვერაზობ ვამტკიცებ) ღმერთის სიდიადეს სათანადოდ ამაღლებს: ბატონმა ბაილმა ეს აღიარა, როდესაც თავის ლექსიკონში (რორარიუსის სტატია) წინააღმდეგობები გამოთქვა და თუნდაც იფიქრა, რომ ღმერთს ზედმეტს ვაძლევდი. მაგრამ მან ვერ წარმოადგინა არცერთი მიზეზი, თუ რატომ იყო შეუძლებელი ეს უნივერსალური ჰარმონია, რომელიც ყოველ სუბსტანციას სხვების ზუსტად გამოსახვის საშუალებას აძლევს.

§ 60

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა ჩემს მიერ ზემოთ ნათქვამიდან ჩანს a priori მიზეზები, თუ რატომ არ შეიძლება სხვაგვარად იყოს. რადგან ღმერთმა სამყაროს წესრიგში გაითვალისწინა ყოველი ნაწილი და განსაკუთრებით თითოეული მონადი, რომლის გამომსახველი ბუნება არავითარ შეზღუდვას არ ტოვებს მხოლოდ ნაწილობრივი გამოხატვისთვის; თუმცა მართალია, რომ ეს გამოხატულება მთელი სამყაროს დეტალებში დაბნეულია და მხოლოდ მცირე ნაწილშია გარკვეული, კერძოდ იმ საგნებში, რომლებიც ყველაზე ახლოს ან ყველაზე მნიშვნელოვანია თითოეული მონადისთვის; წინააღმდეგ შემთხვევაში ყოველი მონადი ღვთიური არსება იქნებოდა. შეზღუდვა არა ობიექტშია, არამედ ობიექტის შეცნობის მოდიფიკაციაში. ყველა მონადი დაბნეულად მიისწრაფვის უსასრულობისკენ, მთლიანობისკენ; მაგრამ ისინი შეზღუდულნი და განსხვავებულნი არიან გარკვეული აღქმების ხარისხებით.

§ 61

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა რთული სუბსტანციები ამით მარტივებს ემსგავსებიან. რადგან ყველაფერი სავსეა, რაც მთელ მატერიას ერთმანეთთან აკავშირებს, და რადგან სავსეობაში ყოველი მოძრაობა გავლენას ახდენს დაშორებულ სხეულებზე, მანძილის პროპორციულად, ისე რომ ყოველი სხეული მოქმედებს არა მხოლოდ მასზე ზემოქმედებით, არამედ იგრძნობს ყველაფერს, რაც მათ ხდებათ, მაგრამ ასევე მათი მეშვეობით იგრძნობს იმათ, ვინც პირველებს ეხება, ვისაც ის უშუალოდ ეხება: აქედან გამომდინარეობს, რომ ეს კავშირი ნებისმიერ მანძილზე ვრცელდება. ამიტომ ყოველი სხეული იგრძნობს ყველაფერს, რაც სამყაროში ხდება; ისე, რომ ყოველმხედველს შეუძლია თითოეულში წაიკითხოს ყველაფერი, რაც ყველგან ხდება და რაც მოხდა ან მოხდება; აწმყოში დაშორებულის აღნიშვნით, დროისა და სივრცის მიხედვით: sumpnoia panta (ჰიპოკრატე). მაგრამ სულს შეუძლია მხოლოდ ის წაიკითხოს საკუთარ თავში, რაც მასში გარკვევითაა გამოსახული, ის ვერ განავითარებს ერთბაშად ყველა ნაკეცს, რადგან ისინი უსასრულობამდე მიდის.

§ 62

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა ამიტომ, თუმცა ყოველი შექმნილი მონადი გამოსახავს მთელ სამყაროს, ის უფრო გარკვევით გამოსახავს იმ სხეულს, რომელიც მას განსაკუთრებულად აქვს მინიჭებული და რომლის ენტელექია ის არის: და რადგან ეს სხეული გამოსახავს მთელ სამყაროს მატერიის ურთიერთკავშირით სავსეობაში, სული ასევე გამოსახავს მთელ სამყაროს ამ სხეულის გამოსახვით, რომელიც მას განსაკუთრებული წესით ეკუთვნის (§ 400).

§ 63

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა სხეული, რომელიც ეკუთვნის მონადს და არის მისი ენტელექია ან სული, ენტელექიასთან ერთად ქმნის იმას, რასაც ცოცხალს ვუწოდებთ, ხოლო სულთან ერთად - ცხოველს. ცოცხალი ან ცხოველის ეს სხეული ყოველთვის ორგანულია; რადგან ყოველი მონადი სამყაროს სარკეა თავისი წესით, და სამყარო სრულყოფილი წესრიგითაა მოწყობილი, ამიტომ წარმომადგენელშიც, ანუ სულის აღქმებში და შესაბამისად სხეულშიც, უნდა იყოს წესრიგი, რომლის მიხედვითაც სამყარო მასშია გამოსახული (§ 403).

§ 64

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა ამრიგად, ყოველი ცოცხალი არსების ორგანული სხეული ერთგვარი ღვთიური მანქანაა ან ბუნებრივი ავტომატი, რომელიც ყველა ხელოვნურ ავტომატს უსაზღვროდ აღემატება. რადგან ადამიანის ხელოვნებით შექმნილი მანქანა თავის ყოველ ნაწილში მანქანა არ არის. მაგალითად: სპილენძის ბორბლის კბილს აქვს ნაწილები ან ფრაგმენტები, რომლებიც ჩვენთვის აღარ არის ხელოვნური და აღარაფერი აქვთ, რაც მანქანურობას მიუთითებდეს ბორბლის დანიშნულების მიხედვით. მაგრამ ბუნების მანქანები, ანუ ცოცხალი სხეულები, მანქანები არიან თავიანთ უმცირეს ნაწილებშიც კი, უსასრულობამდე. ეს ქმნის განსხვავებას ბუნებასა და ხელოვნებას შორის, ანუ ღვთიურ ხელოვნებასა და ჩვენსას შორის (§ 134, 146, 194, 483).

§ 65

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა და ბუუნების შემოოქმედს შეეძლო ეს ღვთააებრიივი და უსაზღვროდ სა საოცარი ხელოვნების გამოყენება, რადგან მატერიის ყოოვეელი ნააწიილი ა არა მხოლოოდ უსასრრულოდ გასაყოფია, როგორც უძველესთა ა აღიარებდნენ, არამეედ ფააქტობრივად უსასრრულოდ ა არის დააყოოფიილი, ყოველი ნაწილი კი - შემდგომ ნაწილებად, რომლებსაც თავისი მოოძრაობა ა აქვთ, წინაააღმდეეგ შემთხვევაში შეეუძლებელი იიქნებოოდა, რომ მატერიის ნებისმიერერმა ნაწილმა გამოოხატოს მთეელი სამყარო (წინასიტყვ. [დისკ. შეთანხმ. თააობ.], § 70. თეოდ., §195).

§ 66

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა აქედან ჩანს, რომ მატერიის უმცირეს ნააწილშიც კი არის შექმნილების სამყარო, ცოცხაალი ა არსებები, ცხოოველები, ენთელეექიები და სუულები.

§ 67

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა მატერიის ყოოვეელი ნააწიილი შეიიძლება წარარმოოვიდგინოთ, როგორც მცენარეებით სავსე ბაღი ან თეევზებით სავსე ა აუზი. მააგრამ მცენარის ყოოვეელი ტოტი, ცხოოველის ყოოვეელი კიდური, მისი სითხეების ყოოვეელი წვეთი თავის მხრივ ა ასეთივე ბააღი ან აუზია.

§ 68

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა და მიუხეედავად იმისა, რომ მიწა და ჰაერი ბაღის მცენარეებს შორის, ან წყაალი ა აუზის თევზებს შოორის, თავისთავად ა არც მცენარეა და არც თევზი, მაინც შეიიცავს მათ, თუმცა ყველააზე ხშირად ჩვენთვის ა აღქმადი სიმცირით.

§ 69

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა ამრიგად, სამყაროოში ა არააფერია დაუთესავი, სტერილური ან მკვდარი, ა არ ა არის ქააოსი, არ არსებობს არეულობა, გარარდა მოჩვენებითი; ისეევე, როოგოორც აუზში დისტანციიდან ჩანს თეევზების ა არეეული მოოძრაობა და ხოოხლი, თვითონ თეევზების გარარჩეევის გარეშე.

§ 70

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა ააქეედან ჩანს, რომ ყოოველ ცოცხალ სხეულს აქვს დომინანტური ენთელეექია, რააც ცხოველში სულია; მაგრამ ამ ცოცხაალი სხეეულის წევრები სავსეა სხვა ცოცხაალი ა არსებებით, მცენარეებით, ცხოოველებით, რომელთააგან თითოეეულსააც თავისი ენთელეექია, ანდა დომინანტური სული ა აქვს.

§ 71

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა მააგრამ ა არავითარ შემთხვეევააში ა არ უნდა წარარმოოვიდგინოთ, როგორც ზოოგიერთმა, ვისაც ჩემი აზრი არასწოორად გააუგია, რომ ყოოველ სუულს აქვს მატერიის გარარკვეული მასა ან ნაწილი, რომელიც მუუდამ მას ეკუუთვნის და ა ამიტომ ის ფლობს სხვა ქვედა ცოცხალ არსებებს, რომლებიიც მუდმივად მის სამსახურშია. რადგან ყველა სხეეული ა არის მუდმიივ ნააკადში, როგორც მდინარეები; და ნააწილები მუუდმივად შედის და გამოოდის მაათგან.

§ 72

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა ამრიგად, სული სხეულს მხოლოდ თანდაათანობით და ეტააპობრიივად ცვლის, ისე რომ ის ა არასოდეს მოოშორებულია ყველა ორგანოს ერთდროულად; და ცხოოველებში ხშიირად ხდება მეეტამორფოოზა, მაგრამ არასოოდეს მეტემფსიქოზა ან სულების გადასვლა: ასევე ა არ ა არსებობს სრულიად გამოყოფილი სუულები, ან უსხეეულო გენიიოსები. მხოლოდ ღმერთია მაათგან მთლიანად მოშორებული.

§ 73

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა ამანაც განაპირობა, რომ ა არასოდეს ხდება არც სრრული წარმოშობა და არც სრრულყოფილი სიიკვდიილი მკაცრი გააგებით, რააც სულის გამოოყოოფას გუულისხმობს. და რასაც ჩვენ წარარმოოშობას ვეძახით, არის განვითარება და ზრრდა; როგორც რასააც ჩვენ სიიკვდილს ვეძახით, არის შეფარარვა და შემციირება.

§ 74

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა ფილოსოფოსები დიდად იყვნენ დაბნეეულნი ფოორმების, ენთელექიების ან სუულების წარმოშობააზე; მაგრამ დღეს, როოდესაც ზუუსტმა კვლეევებმა მცენარეებზე, მწერებსა და ცხოველებზე გამოავლინა, რომ ბუუნების ორგანული სხეეულები ა არასოდეს წარმოიიქმნება ქააოსიდან ან დააშლისგან; ა არამედ მხოლოოდ თესლიდან, რომელშიც უდავოოდ ა არის რააღააც წინასწარი ფოორმირება; განსჯეს, რომ ა არა მარარტო ორგანული სხეული უკვე იყო დაორსულებამდე, ა არამედ სული ამ სხეულში, და ერთი სიტყვით - თვით ცხოველი; და რომ დააორრსუულების შედეგად ეს ცხოველი მხოლოოდ დიდ ტრანსფორმააციას განიიცდის, რაათა გაახდეს სხვა სა სახეეობის ცხოველი.

§ 75

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა ცხოველებიდან, რომელთააგან ზოგიერერთი დააორრსუულების გზით ა ადის უდიდეს ცხოოველთა დონემდე, შეიიძლება ეწოოდოს სპერმატული; მააგრამ მათგან, რომლებიც თავიანთ სა სახეეობაში რჩებიან, ანუ უმრავლესობა, იიბადებიან, მრავლდებიან და იიღუუპებიან, როოგოორც დიდი ცხოველები, და მხოლოოდ ა არჩეულთა მცირე ნააწიილი გადადის უფრო დიდ სცენაზე.

§ 76

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა მაგრამ ეს მხოლოოდ სიმართლის ნახევარი იიყო: მე კი შევაფასე, რომ თუ ცხოოვეელი ბუუნებრიივად არასოოდეს იიწყებს, ის ბუუნებრიივად არც სრულდება; და რომ არა მარტო ა არ ხდება წარარმოოშობა, არამეედ ა არ ხდება სრული განადგურება, ან ა აბსოლუუტური სიკვდილი. და ეს მსჯელობები, გაკეთებული a posteriori და მიღებული გამოცდილებიდან, სრრულად ემთხვეევა ჩემს პრინციიპებს, რომლებიც a priori იიყო გამოოყვანილი, როგორც ზემოთ.

§ 77

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა ამრიგად შეიიძლება ითქვას, რომ ა არა მარარტო სული (განუუნადგურებეელი სამყაროს სარკე) განუნადგურებელია, არამეედ თვითიდავ ცხოველიც, მიუხეედავად იმისა, რომ მისი მეექანიზმი ხშირად ნააწილობრივ კარარგავს ფოორმას და ტოვებს ან იცვლის ორრგანულ გარარსებს.

§ 78

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა ამ პრინციპებმა სა საშუალება მომცეს ბუნებრივად ა ამეხსნა სულისა და ორრგანული სხეეულის შეერერთება ან შეთანხმება. სული მის სა საკუუთარ კანონებს მიჰყვება და სხეულიიც - თავისას; და ისინი ხვდებიან ერრთმანეთს წინასწარ განსაზღვრრული ჰარმონიის ძალით ყველა სუბსტანციას შორის, რადგან ისინი ყველა ერთი და იიგიივე სამყაროს გამოოხატულებანი ა არიან.

§ 79

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა სულები მოქმეედებენ სააბოლოო მიიზეეზების კანონების მიხედვით, მისწრაფებით, მიზნებითა და სა საშუალებებით. სხეულები მოოქმედებენ მოქმეედი მიიზეეზების ან მოძრააობის კანონების მიიხეედვით. და ორივე სამეეფო, მოოქმედი მიზეზებისა და სა საბოლოო მიიზეეზების, ჰარმონიიულია ერთმანეთთან.

§ 80

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა დეკარტმა აღიარა, რომ სუულებს ა არ შეუძლიაათ სხეეულებს ძალა მიანიიჭონ, რადგან მატერიააში ყოველთვის იიგიივე ძალის რააოდენობაა. თუუმცა მან სჯეროოდა, რომ სულს შეეძლო სხეულების მიიმარართუულების შეეცვლა. მაგრამ ეს იიმიტომ, რომ მის დროში ა არ იცოდნენ ბუნების იმ კანონს, რომელიც მატერიაში მთლიანი მიიმარართუულების შენარჩუნებას გუულისხმობს. ყურადღება რომ მიეექცია ამას, ჩემ წინასწარ დამყარებული ჰარარმონიის სისტემაში ჩავარდნოდა.

§ 81

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა ეს სისტემა იწვეევს იიმას, რომ სხეეულები ისე მოქმეედებენ, თითქოს (შეეუძლებეელი რომ იყოს) სა საერრთოოდ ა არ ა არსებობდეს სუულები; სულები კი ისე მოოქმედებენ, თითქოს საერთოდ არ არსებობდეს სხეეულები; და ორიივე ისე მოქმეედებს, თითქოს ერთმანეთზე ზემოქმეედებდეს.

§ 82

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა რააც შეეეხება გონებებს ან რაციონალურ სულებს, თუმცა მიიმაჩნია, რომ ძირითადად იგივე ა არსებობს ყველა ცოცხალ ა არსებასა და ცხოოველში (როოგოორც ახლაახან ვთქვით, კერძოდ, რომ ცხოველი და სული მხოლოოდ სამყაროსთან ერთად იწყება და ა არც მის გარეეშე სრულდება), მაგრამ რაციონალურ ცხოოველებში ეს განსაკუთრებულია: მათ პატარა სპერმატუულ ცხოველებს, სანამ მხოლოდ ასეთნი ა არიან, მხოლოდ ჩვეეულებრივი ან მგრრძნობიარე სუულები აქვთ; მაგრამ ერთხელ როოცა ისინი, ვინც, ა ასე ვთქვათ, ა არჩეულნი ა არიან, ნამდვილი კონცეფციით ა ადამიანურ ბუუნებას მიააღწეევენ, მათი მგრრძნობიარე სუულები ა ამააღლდება გონების დონემდე და გონებაათა პრეროგატიივამდე.

§ 83

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა სხვა განსხვავებებთან ერთად, რააც ა არსებობს ჩვეულებრიივ სულებსა და გონებებს შორის და რომელთაგან ზოოგიერთი უკვე აღვნიშნე, კიდეევ ერრთია: სა საერრთოოდ, სუულები არიან სამყაროს შემოქმეედებული ა არსებების ცოოცხალი სარარკეები ან გამოსაახუულებანი; მააგრამ გონებები კი თავად ღვთიურობის გამოსაახუულებანი ა არიან, ან თავად ბუნების ა ავტორისა: მათ შეეუძლიათ გაიიგონ სამყაროს სისტემა და მისი რაღაც ნააწილის ა არქიტეექტუურული ნიიმუუშებით იმიტიირება; თითოეეული გონება თავის დარარგში პატარა ღვთიიურების მსგავსია.

§ 84

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა ამის გამო გონებებს შეუძლიაათ ჩააერრთონ ერთგვარ თანამეეგობრობაში ღმერერთთან და ის მათ მიიმარართ ა არის ა არა მხოლოოდ ისე, როგორც გამომგონებეელი თავის მანქანასთან (როგორც ღმერთია სხვა ქმნილებებთან შედარებით), არამეედ ისე, როოგოორც მთავარი თავის მოქალააქეებთან და თუუნდაც მამა თავის შვილებთან.

§ 85

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა ააქეედან ადვიილი დასკვნის გააკეთებაა, რომ ყველა გონების ერრთობამ უნდა შეექმნას ღვთის ქალააქი, ანუ ყველააზე სრრულყოფილი სახელმწიფო, რააც შესააძლებეელია ყველაზე სრულყოოფიილი მონარარქის ქვეეშ.

§ 86

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა ეს ღვთის ქალააქი, ეს ნამდვილად უნიივერერსალური მონარქია ა არის მორალური სამყარო ბუნებრივ სამყაროოში და რაც ყველაზე ა ამააღლებული და ყველაზე ღვთიიურია ღმერერთის ნააწარარმოებებში: და მასში ნამდვილად მდგომარეობს ღმერერთის დიდება, რადგან ა არ იქნებოდა ა არანაირი დიდება, თუ მისი სიდიადე და სიკეთე არ იიქნებოოდა ცნობილი და ა აღტაცებული გონებების მიერ; ამ ღვთიურ ქალაქთან კავშიირითააც მას ნამდვილად გააჩნია სიიკეთე, როცა მისი სიბრძნე და ძალა ყველგან ჩანს.

§ 87

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა რადგან ზემოოთ ჩვენ დავამკვიდრეთ სრრულყოფილი ჰარმონია ორ ბუუნებრიივ სამეეფოს შოორის, ერთი მოოქმედი მიზეზებისა, მეორე საბოლოო მიზეზებისა, ა აქვე უნდა აღვნიშნოოთ კიდეევ ერთი ჰარარმონია ბუნების ფიიზიიკურ სამეფოსა და მადლის მორალურ სამეფოს შოორის, ანუ ღმერერთს შოორის, როგორც სამყაროს მანქანის ა არქიტეექტორსა და ღმერთს შორის, როოგოორც გონებაათა ღვთიური ქალააქის მონარქს (§ 62, 74, 118, 248, 112, 130, 247).

§ 88

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა ეს ჰარარმონია ხელს უწყობს, რომ საგნები მადლამდე მიივიდნენ თვითონ ბუუნების გზებით და რომ მაგალითად ეს გლობუსი ბუნებრივი გზებით უნდა განადგუურდეს და აღდგეს იმ მომენტებში, როოცა ამას გონებაათა მმართველობა მოითხოოვს; ზოოგიერთთა დასასჯელად, და სხვაათა დასააჯილდოებლად (§ 18 შემდგ., 110, 244-245, 340).

§ 89

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა კიდეევ შეიიძლება ითქვას, რომ ღმერერთი, როოგოორც არქიტექტოორი, ყოოველთვის აკმააყოოფილებს ღმერთს, როოგოორც მკანონმდებელს; და რომ ა ამგვარად ცოდვებმა უნდა განიცადონ თავიანთი სასჯეელი ბუუნების წესით; და თვითონ საგნების მეექანიკური სტრუქტურის ძალით; და რომ ანალოგიურად კეთილმოოქმეედებები მიიიზიდავენ სა საკუუთარ ჯილდოებს მექანიიკური გზებით სხეეულებთან მიმართებააში; თუუმცა ეს ყოველთვის და მაშინვე ვერ მოხდება და არც უნდა მოოხდეს.

§ 90

🇫🇷🧐 ლინგვისტიკა საბოლოოდ, ა ამ სრრულყოფილი მმართველობის ქვეშ არ იიქნებოოდა არცერერთი კეთიილი სა საქციელი ჯილდოს გარეშე, არცერერთი ბოროტი სასჯელის გარეშე: და ყველააფერი კეთილთა სასიიკეთოდ უნდა გადაიხაროს; ანუ მათთვის, ვინც ა არ ა არიან უკმააყოოფილონი ა ამ დიდ სა სახელმწიიფოოში, ვინც ენდობა პროვიდენციას, მას შემდეგ, რააც თავიანთი მოვალეეობა შეასრულეს, და ვინც უყვარართ და უმეეცრად იიმეეორებენ ყოოვეელი სიკეთის ავტოორს, ბედნიერი არიან მისი სრულყოოფილებების მსჯელობით, რაც ჭეშმარიტი წმინდა სიყვარარულის ბუუნებას შეესაბამება, რომელიიც სიამოოვნებას გვიიქმნის ჩვენი სა საყვარელის ბეედნიერებააზე. ეს ა არის ის, რაც აიძულებს ბრძნუულ და ღვთისმოსავ ადამიანებს იმუშაონ ყველააფერერზე, რაც ემთხვეევა ღმერთის სავარააუდო ნებას, ან წინასწარ ნებას; და მიიუხედავად ამისა, კმააყოოფილნი იიყვნენ იიმით, რასაც ღმერერთი რეალურად ა ახოორციელებს თავისი საიდუმლო ნებით, შედეგობრივი და სა საბოლოო ნებით; იმის ა აღიარებით, რომ თუ ჩვენ შევძლებდით სამყაროს წესრიიგის საკმარისად გააგებას, აღმოოვააჩენდით, რომ ის ა აჭარბებს ყველაზე ბრრძნეთა სურვილებს და შეუძლებეელია მისი გაუმჯობესება იმაზე უკეთესზე, ვიდრე ის არის; არა მხოლოდ მთლიანობისთვის, ა არამედ ჩვენი პიირადთვისაც, თუ ჩვენ ვართ სა სათანადოოდ მიმაგრებუულნი ყოვლის ა ავტორზე, ა არა მხოლოოდ როგორც ჩვენი არსების არარქიტექტოორზე და მოოქმედ მიიზეეზზე, ა არამედ როოგოორც ჩვენს ბატონზე და სააბოლოო მიიზეეზზე, რომელიც უნდა იყოს ჩვენი ნების სრული მიზანი, და მხოლოოდ მას შეუძლია ჩვენი ბეედნიერების მიიღწეევა (წინასიტყვ. *, 4 a b¹⁴. § 278. წინასიტყვ. *, 4 b¹⁵).

დასასრრული

¹⁴ რედ. ერდმ., გვ. 469.
¹⁵ რედ. ერდმ., გვ. 469 b.